Spędzaj twórczo czas w domu - ćwicz GRAFIKĘ!
Dzięki inspiracjom wybranym przez naszego nauczyciela grafiki warsztatowej - Agnieszkę GĘBICKĄ - możecie tworzyć w domowych warunkach.
Józef Gielniak - 'MISTRZ ULOTNOŚCI' - polski grafik, tworzył głównie linoryty
Józef Gielniak (ur. 18 lutego 1932 w Denain we Francji, zm. 28 maja 1972 w Kowarach) – polski grafik, tworzył głównie linoryty.
Życiorys
Przyszedł na świat w rodzinie polskich emigrantów w Danain koło Valenciennes w departamencie Nord, jako drugi syn. Ojciec był robotnikiem fabrycznym. Ukończył szkołę średnią. Przez rok studiował w słynnej École des Beaux-Arts w Valenciennes. Odrzucił stypendium na studia w Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu, a przyjął od działaczy polonijnych propozycję studiów konsularno-dyplomatycznych w Polsce zawierających m.in. naukę języka.
Jeszcze przed wyjazdem do Polski zachorował na gruźlicę. Leczył się w sanatorium w Neufmoutiers-en-Brie. Podczas pobytu w sanatorium zdał maturę i w 1950 wyjechał z matką do Polski.
Początkowo zamieszkał z rodziną w Grudziądzu, gdzie pracował jako dekorator wystaw. Próby podjęcia studiów przerywały kolejne pobyty w szpitalach. Ostatecznie trafił w roku 1953 do sanatorium przeciwgruźliczego "Bukowiec" w Kowarach, gdzie zainteresował się nim znany grafik prof. PWSSP we Wrocławiu Stanisław Dawski i zaproponował mu studia indywidualne, które Gielniak ukończył.
Podjął pracę jako archiwista w sanatorium, w którym zmarł na gruźlicę. Został pochowany w Kowarach na starym cmentarzu.
Twórczość
Talenty plastyczne ujawnił wcześnie. Tworzył głównie w technice linorytu. Tematem było sanatorium "Bukowiec" w którym się leczył i pracował oraz temat choroby. Cykle prac: "Sanatorium", "Improwizacje", "Improwizacje dla Grażynki".
Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze posiada komplet prac Józefa Gielniaka, płyty miedziorytnicze, a także liczne pamiątki po artyście, w tym jego księgozbiór.
Od 1977 Muzeum organizuje Konkurs Graficzny im. Józefa Gielniaka (konkurs technik druku wypukłego). Jego XIV edycja odbyła się w 2017 roku.
W latach 2017–2018 w Muzeum Historii Katowic zorganizowano wystawę jego prac (w Dziale Grafiki).
Nagrody
- Już w 1947 otrzymał nagrodę Union Française des Oeuvres Laїques d'Éducation Artistique za rysunki i akwarele.
- W 1959 otrzymał I nagrodę na Ogólnopolskiej Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku w Warszawie.
- W 1963 otrzymał nagrodę na V Międzynarodowej Wystawie Grafiki w Lubljanie
- 22 lipca 1964 z okazji 20-lecia Polski Ludowej otrzymał nagrodę państwową II stopnia
- W 1972 otrzymał jeden z 4 złotych medali na IV Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie.
Nawiązania
Jeden z cykli grafik Gielniaka stał się inspiracją dla utworu Jacka Kaczmarskiego „Wariacje dla Grażynki”.
Improwizacja dla Grażynki
Gielniak Józef (1932–1972)
linoryt / bibułka20 × 27 cm
sygnowany, datowany i opisany wzdłuż dolnej krawędzi:
Improwizacja dla Grażynki lino. 1963 / 64 (odbitka próbna) Józef Gielniak
Józef Gielniak – grafik, jeden z najbardziej oryginalnych polskich artystów tworzących w tym medium. Przyszedł na świat we francuskim Denain, w rodzinie polskich emigrantów. W latach 1945–1948 uczył się w École des Beaux-Arts w Valenciennes, w 1950 powrócił z rodziną do Polski. W młodym wieku zachorował na gruźlicę, co uniemożliwiło mu podjęcie studiów. Większość życia spędził w sanatoriach; od 1953 roku przebywał w ośrodku „Bukowiec” w Kowarach, któremu poświęcił wiele swoich surrealizujących prac. Kształcił się w trybie indywidualnym pod kierunkiem prof. Stanisława Dawskiego z wrocławskiej Szkoły Sztuk Pięknych. W 1959 roku Gielniak otrzymał I Nagrodę na Ogólnopolskiej Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku w Warszawie, zaś w 1961 roku jego grafiki były pokazywane na prestiżowym 6. Biennale w Sao Paulo.
Józef Gielniak tworzył przede wszystkim linoryty, nieco rzadziej mezzotinty. Posługiwał się misternymi, bardzo delikatnymi liniami. Inspirowała go sztuka dawnych mistrzów: Dürera, El Greca, Goi. Jego prace dotyczyły najczęściej tematów choroby i życia w sanatorium, widzianych przez pryzmat własnych przeżyć i wyobraźni. Sięgał również po tematy związane z kosmogonią, mitologią, operował także bogatą symboliką i alegorią, nawiązując tym samym do grafiki renesansowej. Przez niecałe 20 lat twórczości wykonał jedynie 68 grafik, w tym 15 exlibrisów. W latach 1965–1971 stworzył na poły abstrakcyjny cykl „Improwizacji dla Grażynki” (dedykowanych żonie artysty), do którego należy prezentowana praca./ art.libra
Agnieszka GĘBICKA